Lista 2000 to najpełniejsze zestawienie firm polskiego biznesu (nie obejmuje sektora finansowego), które prezentuje szereg danych finansowych największych przedsiębiorstw za 2023 r. Rok ten najlepiej zakończyły firmy z sektora paliwowego, ze średnim wzrostem przychodów o ponad 34 proc., co – jak pamiętamy – było pochodną rekordowo wysokich cen surowców na świecie w związku z wydarzeniami geopolitycznymi. Kolejnym pod względem dynamiki sektorem jest energetyka ze wzrostem o 29 proc. W przypadku ochrony zdrowia i farmacji wzrost r./r. wyniósł 16 proc., co pokazuje, w jaką stronę Polacy przesuwają wydatki, a zmiana jest wywołana choćby pandemią. Przeżywająca obecnie problemy motoryzacja urosła średnio o 15 proc., a usługi o 13 proc. Z kolei niższe niż rok wcześniej przychody zanotowało kilka sektorów, a największy, bo 39-proc. spadek, dotyczył branży chemicznej. Górnictwo i hutnictwo miały niższą sprzedaż o 9 proc., produkcja o 7 proc., a handel hurtowy skurczył się o 2 proc.

Wyzwania dla firm

Dane pokazują, jak wciąż trudna i skomplikowana jest sytuacja polskich przedsiębiorstw, które nadal odczuwają mocne spowolnienie, na przykład jeśli chodzi o popyt konsumencki. Widać to także po danych makro: według skorygowanego szacunku GUS produkt krajowy brutto (PKB) w 2023 r. wzrósł realnie o 0,1 proc. w porównaniu z 2022 r. Wynik uległ zmianie w stosunku do opublikowanego 18 kwietnia 2024 r. o -0,1 pkt proc.

Ten rok to wciąż obserwowana niepewność w wielu sektorach, więc kolejna edycja Listy 2000 również może pokazać bardzo zróżnicowaną sytuację w zależności od sektora.

Jeśli chodzi o liczbę reprezentowanych firm, to w obecnej edycji zdecydowanie przoduje sektor handlu – firm detalicznych jest na liście 127, ale hurtowych ponad 400. Oznacza to zdecydowaną dominację, choć jeśli chodzi o przychody, ich przewaga nie jest taka oczywista. Firmy z tych sektorów odpowiadają za ponad 26 proc. przychodów firm wygenerowanych przez firmy ujęte w zestawieniu.

Pod względem reprezentacji wyróżnia się też produkcja, takich firm jest 323, ale ich przychody to jedynie 9,7 proc. ogółu z zestawienia. Z kolei motoryzacja z 244 reprezentantami to 11,2 proc. ogółu przychodów. Za to paliwa, które mają jedynie 13 reprezentantów, generują aż 9,9 proc. sumy sprzedaży wszystkich firm ujętych w zestawieniu. Również energetyka, choć ma relatywnie na tle innych branż mniej liczną reprezentację – firm tego typu jest na Liście 2000 tylko i aż 60 – generuje 9,3 proc. sumy przychodów.

Eksport daje radę

Według danych Ministerstwa Finansów wartość polskiego eksportu ogółem w 2023 r. wyniosła 351 mld euro, czyli 1604 mld zł. Główna kategoria, czyli artykuły rolno- -spożywcze, odpowiada za zagraniczną sprzedaż w wysokości 51,8 mld euro, czyli 236,4 mld zł, co oznaczało wzrost o 8,1 proc. w stosunku do 2022 roku. W 2023 r. odnotowano dodatni bilans w polskim handlu zagranicznym ogółem, który wyniósł 10,6 mld euro, czyli 48,6 mld zł.

W przypadku eksporterów reprezentowanych na Liście 2000 sytuacja wygląda nieco inaczej, choć suma przychodów ze sprzedaży zagranicznej zbliża się do 1 bln zł. Czołowym sektorem z przychodami rzędu 267,8 mld zł jest motoryzacja. W przypadku produkcji zagraniczna sprzedaż warta jest 231,4 mld zł i tylko te dwa sektory wygenerowały eksport na poziomie przekraczającym 200 mld zł. Wspomniana żywność odpowiada w przypadku firm ujętych w liście za 86,7 mld zł.

Handel detaliczny generuje z kolei ponad 33 mld zł przychodu z eksportu, co pokazuje skalę działalności na tym polu sieci handlowych. Wiele tych międzynarodowych, zamawiając w Polsce towary pod marką własną, później wysyła je na wiele rynków zagranicznych, a eksport generowany w ten sposób także liczony jest już w miliardach złotych.

Miejsca pracy w cenie

Firmy ujęte w naszym zestawieniu w sumie zatrudniają niemal 2,8 mln osób. Co pocieszające, z perspektywy pracowników to fakt, że mimo nie najlepszej koniunktury zdecydowana większość sektorów zanotowała także wzrost zatrudnienia. Spadek miał miejsce w przypadku firm chemicznych, które w 2023 r. zatrudniały 42,4 tys. osób, czyli 0,4 proc. mniej niż rok wcześniej. Z kolei o 0,4 proc. spadła liczba etatów w sektorze górnictwo i hutnictwo, które w sumie nadal odpowiadają za 135,1 tys.

Liderem w zakresie liczby zatrudnionych jest za to handel detaliczny. Sektor reprezentowany przez takie firmy jak Biedronka, Lidl, Kaufland czy Lewiatan tworzy 441,8 tys. etatów i jest to więcej o niemal 3 proc. niż rok wcześniej. Co więcej, firmy regularnie podkreślają, że mimo stałego wzrostu wynagrodzeń, jak i oferty świadczeń dodatkowych, mają stały problem ze znalezieniem nowych chętnych do pracy. Między innymi z tego powodu silnym trendem w sektorze jest automatyzacja obsługi dzięki aplikacjom, usługom typu scan&go oraz kasom samoobsługowym. Wysokie zatrudnienie wykazują też sektory takie jak produkcja z 376,7 tys. czy transport z 322,9 tys.

Zaskoczeniem nie jest, że czołówka jest od lata identyczna. Otwiera ją oczywiście Orlen z 372,8 mld zł przychodów jako grupa, co czyni niemal niemożliwym, aby kiedykolwiek inna firma zbliżyła się do podobnej skali działalności. Wiceliderem jest Jeronimo Martins Polska, czyli operator sieci Biedronka, z ponad 98 mld zł przychodów. Firma należąca do portugalskiej grupy od lat jest największym pracodawcą zagranicznym, jak i czołowym przedsiębiorstwem z udziałem kapitału spoza Polski. Podium zamyka PGE z niemal 96 mld zł przychodu, co zapowiada rywalizację o pozycję wicelidera w kolejnej edycji Listy 2000.

Na miejsce czwarte awansował – o jedno oczko w stosunku do ubiegłorocznego zestawienia – Totalizator Sportowy. Z kolei na piąte miejsce wskoczyła – aż z 11 miejsca – grupa Enea, którą goni przedstawiciel tego samego sektora energetycznego, czyli Tauron.

Z czołowej dziesiątki zestawienia wypadł tylko handlowy Eurocash, operator sieci detalicznych, jak Lewiatan, Groszek czy ABC, ale i sieci hurtowni cash&carry. W obecnej edycji zamyka ją spółka jubilerska Yes z Poznania z 403,2 mln zł przychodu.